Zofia Szczęsna

Jeszcze przez ponad tydzień na wystawie "Perspektywa dziwaczna w Polsce" w Bibliotece Jagiellońskiej będzie można zobaczyć anamorficzne dzieło Zofii Szczęsnej "Osobliwość".

Zofia Szczęsna, Osobliwość, 2013

 Czytelnia Liberatury w Artetece Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie

Zofia Szczęsna - artystka interdyscyplinarna zajmująca się działaniem na granicy sztuki i nauki (przede wszystkim matematyki i astrofizyki). W 2014 roku z wyróżnieniem ukończyła Wydział Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (dyplom magisterski nagrodzony medalem Rektora ASP), obecnie doktorantka na macierzystym Wydziale. Brała udział w ponad 50 wystawach w kraju i za granicą, organizowała oraz współorganizowała 17 projektów i wydarzeń artystycznych oraz interdyscyplinarnych (również w ramach przewodniczenia grupie Banda oraz Kołu Artystyczno-Naukowemu podczas studiów magisterskich). Laureatka wielu nagród i wyróżnień, takich jak np. Stypendium Twórcze Miasta Krakowa (2013), nagroda w konkursie organizowanym przez Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ "Od mikroświata do Wszechświata. Nauka inspiracją sztuki" (2014), stypendium Rektora ASP dla najlepszych studentów (2012-2014) oraz stypendium Rektora ASP dla najlepszych doktorantów (2014-2016). Obecnie współpracuje z ośrodkami naukowymi w Polsce i Niemczech jednocześnie działając w sferze sztuk wizualnych jako twórca, kurator i animator kultury.

Prezentowana praca powstała w formie notatnika zawierającego myśli towarzyszące mi podczas lektury pierwszych tekstów dotyczących ogólnej teorii względności i czarnych dziur. Załamania czasoprzestrzeni, wygięcia i jej zakrzywienie powstające wokół osobliwości stały się dla mnie inspiracją w poszukiwaniu tematów prac plastycznych w tekstach naukowych i popularnonaukowych związanych z fizyką, przede wszystkim astronomią. Odczucia, wrażenia, przeżycia powstałe w wyniku próby zrozumienia zjawisk fizycznych zawarłam w tym przypadku w książce zrealizowanej przy użyciu anamorfozy cylindrycznej. Tematyka prac podyktowała technikę - napisane przeze mnie teksty na temat zakrzywienia czasoprzestrzeni można odczytać jedynie na zakrzywionej powierzchni lustra cylindrycznego. Tego rodzaju realizacje dały początek moim obecnym poszukiwaniom, gdzie proces researchu naukowego zbiega się z działalnością w obrębie sztuk wizualnych. Prace plastyczne przestały być "na temat" zagadnień naukowych, zlały się z nimi i stały ich częścią. Amorficzna książka świetnie dokumentuje początek mojego działania na granicy sztuki i nauki.

Zofia Szczęsna, Osobliwość, 2013

Czytelnia Liberatury w Artetece Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie

o WYSTAWIE "Perspektywa dziwaczna w Polsce"

Na wystawie zostało zaprezentowanych blisko 50 oryginalnych obiektów, pochodzących przeważnie ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej – starodruków przechowywanych w Sekcji Starych Druków lub Sekcji Zbiorów Graficznych i Kartograficznych oraz kilka prac graficznych, wypożyczonych dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Międzynarodowe Triennale Grafiki w Krakowie. Możemy również podziwiać anamorficzne dzieła współczesnych polskich artystów: Sławomira Chrystowa, Marcina Czaji, Ryszarda Paprockiego, Zofii Szczęsnej i Elżbiety Wierzbickiej.

Ponadto prezentowane są kopie rękopisów i grafik, w których pojawia się wątek anamorfozy. Oryginały reprodukowanych obiektów znajdują się w zasobach: Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (rękopisy), Fundacji XX. Czartoryskich w Krakowie (rycina Jana Ziarnki) oraz Biblioteki Naukowej Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (ryciny Pietro Testy oraz Sebastiana Le Clerc'a).

Ekspozycję możemy podzielić na trzy główne części. W pierwszej znajdują się przykładowe dzieła, zajmujące się rzutem perspektywicznym. Choć nie ma w nich bezpośredniego odwołania do anamorfozy, to często możemy zauważyć, że rzutowanie anamorficzne było konsekwencją rozważań nad rzutowaniem perspektywicznym i różnymi jego przypadkami, nad cieniem rzucanym przez różne bryły w zależności od umieszczenia źródła światła.

Drugą, najważniejszą, częścią wystawy są stare druki prezentujące rzutowanie anamorficzne. Zostały one podzielone na dwie grupy. Pierwsza grupa ukazuje techniki konstrukcji anamorfoz oraz przedstawia wiele przykładów zastosowań różnych metod konstrukcji i poszczególnych rodzajów anamorfoz. Druga grupa obejmuje traktaty, które swoją tematyką nie odnoszą się bezpośrednio do anamorfoz i technik ich konstrukcji, jednak na niektórych ich rycinach widnieją anamorfozy i ich zastosowania.

Ostatnią część wystawy stanowią druki, w których mowa jest o quadraturze, jako że w szczególnych przypadkach możemy ją zaliczyć do anamorfozy zwijalnej walcowej wklęsłej.

Dodatkowo na samym końcu ekspozycji można obejrzeć animacje Tomasza Lenarcika. Pierwsza pokazuje oryginalny fresk Emanuela Maignana, którego szkic znajduje się w traktacie Perspectiva horaria sive de horographia gnomonica tvm theoretica […] (sygn. BJ, SSD, 392155 III). Monumentalne dzieło znajduje się w klasztorze Trinita Dei Monti w Rzymie, skąd też pochodzą zdjęcia wykorzystane do animacji. Druga prezentuje rycinę Jana Ziarnki Para kochanków (Sygn.: XV-R.9349, własność Fundacji XX. Czartoryskich w Krakowie). Dzięki animacji możemy zaobserwować jak autor w zmyślny sposób poprzez anamorfozę ukrył w rycinie scenę erotyczną. Choć animacje nie w pełni oddają iluzję i tajemniczość epatującą z oryginalnych anamorficznych dzieł, to jednak pozwalają widzom w łatwiejszy sposób zrozumieć zasadę ich działania.

Tekst pochodzi z folderu wystawy "Perspektywa dziwaczna w Polsce"